دانلود رایگان بررسی جایگاه خانواده در اسلام

فهرست مطالب
بخش اول – كلیات
مقدمه    2
1-1- تعریف و تبیین موضوع    4
الف – تعریف لغوی عیال    4
ب – تعریف لغوی أسر    4
ج – تعریف لغوی زوج    5
د – خانواده در اصطلاح    10
2-1- ضرورت و اهداف تحقیق    13
3-1- پیشینه موضوع    14
4-1- فرضیات اصلی و فرعی    15
5-1- روش تحقیق    16
بخش دوم – بررسی جایگاه خانواده در اعصار گذشته و ادیان
1-2- خانواده در اعصار گذشته    18
الف – خانواده در اقوام وحشی    18
ب – خانواده در روم قدیم    19
ج – خانواده در یونان قدیم    20
د – خانواده در ایران باستان    21
ه – خانواده در عرب جاهلیت    22
2-2- خانواده در ادیان    24
الف – خانواده در زرتشت    24
ب – خانواده در میان مسیحیان و یهودیان    26
ج – خانواده در اسلام    28
* كارگر و جایگاه خانه در قرآن    30
1- محل تسكین    31
2- محل ذكر و تلاوت آیات الهی    31
3- محل رابطه قدسی    32
4- لزوم حفظ حریم خانه    32
3-2- وضعیت خانواده در جهان معاصر    33
4-2- ابعاد خانواده در اندیشه نظریه پردازان علوم انسانی    44
الف – تاریخ    44
ب – جامعه شناسی    45
ج – حقوق    46
د- اقتصاد    46
ه – روان شناسی    48
و – علوم سیاسی    49
ز – علوم تربیتی    50
بخش سوم – میزان تقدس خانواده در اسلام
مقدمه    52
1-3- ضرورت تشكیل خانواده    54
الف – ازدواج یك سنت الهی    55
ب – ازدواج وسیله حفظ دین است    55
ج – فضیلت عبادت متأهل     56
د – بهترین تجارت، زن شایسته    56
2-3- آثار و فواید ازدواج    60
الف – غریزه جنسی    61
1-زنا    62
2-عریان گرایی    63
3-چشم چرانی    64
4-لواط (همجنس خواهی)    64
5-خود ارضایی    65
* عوامل ایجاد رفتار جنسی مطلوب در روابط زناشوئی:    67
1- رضایت زوجین در انتخاب یكدیگر    67
2- رعایت احترام و محبت متقابل    67
3- پرهیز از احیاء منفی    67
4- تفاهم و توافق میان همسران در روابط جنسی    68
5- رعایت اخلاق جنسی    68
ب – نیاز به آرامش و سكون    68
ج – نیاز به انس دمورت    70
د – میل به تداوم وجود خویش    72
و – پرورش نسل سالم و پاك    73
ه – حفظ عفت و حیای فردی و اجتماعی    74
3-3- چارچوب خانواده متعادل و ایده آل در اسلام    76
1- تعادل نظر و عمل    76
2- تعادل معنویت و مادیت    77
3- تعادل سد زمان    77
4- تعادل منطق و عاطفه    77
5- تعادل گفتن و شنیدن    77
6- تعادل سازگاری و انتقادگری    77
7- تعادل مصالح درونی و مصالح بیرونی    78
8- تعادل هدف های تربیتی     78
9- تعامل مدیریت و مشاركت    78
10- تعادل امكانات و انتظارات    78
* فواید متعادل بودن خانواده    78
4-3- معیارهای انتخاب همسر    80
الف – ملاك های گزینش همسر از دیدگاه جامعه شناختی خانواده    81
1- الف – روان شناختی    81
2- الف – روان شناختی    81
3-الف – اقتصادی    82
4-الف – اجتماعی    82
5-الف – خانوادگی    83
6- الف – قاعده همسان همسری    83
ب – ملاك های گزینش همسر  از دیدگاه اسلام    83
1-ب- صفات متناسب برای زن    84
2-ب – ملاك های گزینش مرد    86
3-ب – اولویت بندی ملاك های مختلف    87
4-ب – دقت در تطبیق معیارها بر مصداق مورد نظر    88
1- مشورت با كارشناس    88
2- تحقیق    89
3- گفت و گوی مستقیم    89
بخش چهارم – مبانی حقوق و اخلاقی خانواده در اسلام
مقدمه    92
1-4- فلسفه خاص اسلام درباره حقوق خانوادگی    93
الف – حقوق مشترك    94
1-الف – توجه به جایگاه خانواده    94
2-الف – تثبیت نقشها    96
3-الف – حفظ شئون فردی    96
4-الف – آشنایی و پایبندی به تعهدات حقوقی و اخلاقی    96
5-الف – حسن معاشرت    97
ب – حقوق همسران در قرآن و حدیث    99
1-ب – وظایف و نسبت به همسرش    99
1- حقوق مادی و نفقه زن    99
2- تأمین نیاز جنسی    100
3- نظافت و آراستگی    101
4- پرهیز از سخت گیری    102
5- غیرت دینی    102
2-ب- وظایف زن نسبت به همسرش    103
1- آیا ریاست در خانواده امری ضروریست؟    105
2- تمكین و تأمین نیاز جنسی    110
3- زینت و آرایش برای شوهر    110
4- پاكدامنی و حجاب زن    111
2-4- آمیختگی احكام حقوقی و اخلاقی در قرآن    112
3-4- رفع اختلاف در خانواده در قرآن و حدیث    113
الف – اصل تأمین نیازهای عاطفی    114
ب – اصل مشاوره    114
ج – اصل صلح و سازش    115
د – اصل حاكمیت    116
ه – طلاق، عرش الهی را می لرزاند    117
نتیجه گیری    120
فهرست منابع و مأخذ    127
الف ) كتب عربی    127
ب ) كتب فارسی    127
ج) مقالات    130

چكیده:
قدمت ازدواج همپای پیدایش بشر است. در نخستین نجوای رازگونه، آدم ابوالبشر به خداوند می‌گوید: پروردگارا! در برابر خود كسی را می‌بینم كه در دلم میلی و انسی به او احساس می‌كنم و چون خداوند یگانه، نجوای بنده یكدانه‌اش را شنید فرمود: اگر او را می‌خواهی از من بخواه و وصال او را از من طلب كن...
تحقیق حاضر با لطف و عنایت خداوند متعال و با عنوان: «خانواده در اسلام» با بهره‌گیری از آیات قرآن به عنوان منبعی اصیل و متقن، سرچشمه گرفته از وحی و روایات نورانی حضرات معصومین (علیهما السلام) ارائه می‌گردد.
به طور مجمل اصطلاح خانواده مؤثرترین عامل انتقال فرهنگ و ركن بنیادی جامعه است كه در شرایط مختلف در تأثیر و تأثر متقابل با فرهنگ و عوامل اجتماعی است. انسان‌ها در خانواده به هویت و رشد شخصیتی دست می‌یابند و در خانواده‌های سالم و رشید به تكامل معنوی و اخلاقی نائل می‌شوند. لذا خانواده عامل كمال‌بخشی، سكونت، آرامش و بالندگی به اعضای خویش است كه در تحولات اساسی جوامع نقش عمده‌ای ایفا می‌كند. البته خانواده متأثر از عملكرد مذهب، آموزش و حكومت نیز می‌باشد و این تأثر به صورت متقابل باعث ایجاد تغییرات اساسی می‌گردد. اگر خانواده محیط سالم و سازنده‌ای داشته باشد و نیازهای جسمی و روحی افراد خویش را برآورده سازد، كمتر به خدمات جانبی و جبرانی برای خانواده نیاز است. در تعریف خانواده بیان شده: خانواده گروهی است متشكل از افرادی كه از طریق نسب و سبب و رضاع با یكدیگر به عنوان، شوهر، زن، مادر، پدر، برادر و خواهر در ارتباط متقابلند و فرهنگ مشتركی پدید آورده و در واحد خاصی زندگی می‌كنند.
اینك با توجه به حساسیت بیش از حد موضوع و حتی سرنوشت‌ساز بودنش، این ضرورت به چشم می‌خورد كه در باب خانواده پژوهش‌هایی كارآمد به عمل آید. انسان با تشكیل خانواده، مثلث نیازهای سه‌گانه‌اش را، اعم از تمتع جنسی، تمنای عاطفی و تعهد انسانی، پوشش می‌دهد و از روابط آزاد كه عمدتاً در سطح نازل و حیوانی تمتع جنسی قرار می‌گیرد، جدا می‌شود و هر چقدر در مقوله ازدواج حیطه شناختی درست‌تر ترسیم گردد و حیطه مصداقی صحیح‌تر انتخاب شود قدرت پاسخگویی به مثلث انسانی نیاز، بیشتر می‌شود. اما مع‌الاسف دنیای امروز مطالب دیگری را تعقیب می‌كند و حتی فكر ازدواج را به زیر تازیانه‌های عقب‌ماندگی و بی‌عرضگی و اسیر شدن می‌كشاند. لذا باید عوامل انزوای ازدواج و ایذاء ازدواج‌كرده‌ها، شناسایی و با به كارگیری فرامین اساسی در باب خانواده، ازدواج را به تسهیل كشانید.

فهرست منابع:
الف) كتب عربی
1-قرآن كریم، ترجمه مهدی الهی قمشه ای ، انتشارات دهاقانی (اسماعیلیان)، قم، 1376.
2-ابن فارس، مقائیس اللغه ، مصر، مكتبه المصطفی البابی المجلسی، 1389 ق. ج 3.
3-البحرانی ، ابومحمد الحسن، قم، مؤسسه نشر اسلامی، 1404 ق.
4-ابن جمعه عروسی حویزی، عبدعلی (علامه حویزی)، تفسیر نور الثقلین، قم، دارالكتب العلمیه، 1382 ق، ج 4.
5-ابن حسن حر عاملی، محمد عاملی، محمد، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم، مؤسسه آل البیت (ع).
6-رازی، فخر، تفسیر كبیر، بیروت ، دارالحیاء التراث العربی، بی تا، ج 25.
7-عبدالحسن غفار ، عبدالرسول ، المرأه المعاصر ، مطبعه القهر، 1404 ق.
8-مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ، بیروت – لبنان، مؤسسه الوفاء ، 1983 م، مجلدات 7 و 75 و 100 و 103.
ب – كتب فارسی:
9- آصفی، آصفه، خانواده و تربیت در ایران، تهران، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، بی تا.
10- آیت الله زاده، محمدباقر، ازدواج و طلاق در اسلام و سایر ادیان ، تهران، نشر دكتر مجید حائری؛ بهار 1364.
11- آذربایجانی، مسعود، دیگران ، روانشناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، پژوهشكده موزه و دانشگاه (سمت)، بی جا، 1382.
12- اسكندری، محمدحسین ، اخلاق در قرآن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؛ بهار 1383، ج 2.
13- انصاریان ،‌حسین، نظام حیات خانواده در اسلام،قم، انتشارات ام ابیها، زمستان 1377.
14- استادان طرح آموزش خانواده، جوان و تشكیل خانواده تهران، انتشارات انجمن اولیاء‌و مربیان، 1380.
15- اعزازی، شهلا، جامعه شناسی خانواده تهران، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان، بی تا.
16- ابن فضل ، حسین بن محمد (راغب اصفهانی)، مفردات ، غلامرضا خسروی حسینی، تهران، انتشارات مرتضوی، 1374، چاپ هشتم، ج 2.
17- ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران، انتشارات علمی فرهنگی، 1369، ج 1
18- ابن حسین طاهر ذوالمناقب؛ محمد، (سیدرضی) ، نهج البلاغه ، مترجم محمد دشتی ،مؤسسه انتشارات مشهور، قم، 1380.
19- بندریگی ،‌محمد، فرهنگ بندریگی، تهران، انتشارات علمی، 1378، چاپ اول، ج 1.
20- بی نا، آسیب شناسی نگاه به زن وخانواده، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، دفتر مطالعات و تحقیقات ، قم، تیر ماه 1385.
21- بی نا، ارزش ها و نگرش های ایرانیان (موج دوم) ، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381.
22- بابازاده، علی اكبر، ازدواج و حقوق اعضاء‌خانواده ، قم ، دفتر تحقیقات و انتشارات بدر، 1378.
23- بهشتی، احمد، خانواده در قرآن ، تهران، نشر بوستان كتاب، 1385.
24- بستان ، حسین، جامعه شناسی خانواده، تهران، بی جا، 1385.
25- پارسونز، تالكوت ، ساختار اجتماعی خانواده، ترجمه حسن پویان، تهران، انتشارات چاپخش ، 1363.
26- پیرو، آلن، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقرشاروخانی، تهران، انتشارات كیهان، 1371.
27- تاج لنگرودی، محمدمهدی، واعظ خانواده، تهران، موسسه مطبوعاتی خزر، بی تا.
28- تقوی، نعمت الله، جامعه شناسی خانواده، تهران، دانشگاه پیام نور، 1376.
29- جوادی آملی ، عبدالله ، زن در آیینه جمال و جلال ، تهران، مركز نشر فرهنگی رجا، 1369.
30- حقانی، حسین، حقوق خانواده در اسلام، قم، انتشارات دارالتبلیغ اسلامی، بی تا.
31- حسینی، سید هادی، فقه و توسعه در منابع دینی، قم، بوستان كتاب، 1381.
32- حسین ادیب، علی محمد، راه و روش تربیت از دیدگاه امام علی علیه السلام ، ترجمه دكتر سید محمد رادمنش ، تهران، موسسه انجام كتاب، بهار 1362.
33- خالقی، محمود، مائده آسمانی (برداشتی از تفاسیر قرآن مجید) ، قم، موسسه فرهنگی دارالذكر ، زمستان 1381.
34- سادات ، محمدعلی ، دیگران ، بینش اسلامی (دوره پیش دانشگاهی)، تهران، شركت چاپ و نشر كتابهای درسی ایران، 1378.
35- سالوادور، مینوچین، ترجمه باقر ثنایی، تهران، انتشارات امیركبیر، 1373.
36- شرفی، محمدرضا، خانواده متعادل (آناتومی خانواده) ،‌تهران، انتشارات اولیاء و مربیان، بهار 1386.
37- شریف قریشی، باقر، نظام خانواده در اسلام، ترجمه لطیف راشدی، تهران، شركت چاپ رشد سازمان تبلیغات اسلامی، تابستان 1377.
38- صدر، حسن، حقوق زن در اسلام و اروپا، بی جا، بی تا.
39- صدیق اورعی، غلامرضا، جامعه شناس مسائل اجتماعی جوانان، مشهد، انتشارات جهاد دانشگاهی، 1374.
40- طبرسی، حسن، مكارالاخلاق، بی جا، نشر فراهانی، بی تا، ج 1.
41- طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان،‌ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، 1367 ه.ش، چاپ اول، مجلات 2و3و4و15.
42- عظیم زاده، فائزه، بررسی آیات نكاح در قرآن، تهران، مركز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، زمستان 1369.
43- عفیفی ، رحیم، بهشت و دوزخ در آئین مزدینا، متن پهلوی با برگردان دكتر رحیم عفیفی، مشهد، نشر دانشگاه مشهد، مهر ماه 1342.
44- عراقی، عزت الله، حقوق زناشویی در اسلام، تهران، انتشارات بعثت، بی تا.
45- فرجاد، محمدحسین، آسیب شناسی اجتماعی خانواده و طلاق ، بی‌جا، انتشارات منصوری، 1372.
46- فرابی ، محمد، سیاست مدینه، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد، 1371.
47- فلسفی، محمد تقی ،‌كودك ، تهران، هیأت نشر معارف اسلامی، 1342.
48- نویسنده پیشین، بزرگسالان و جوان ، تهران ، هیأت نشر معارف اسلامی، 1352.
49- قائمی ، علی ، نظام حیات خانواده در اسلام، تهران، واحد انتشارات انجمن و اولیاء و مربیان، آریان، 1363.
50- نویسنده پیشین،خانواده و مسائل همسران جوان، تهران، انتشارات امیری، زمستان 1376.
51- كاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی خانواده ، تهران ، انتشارات بهمن برنا، 1372.
52- گواهی، زهرا، سیمای زن در آینه فقه شیعه، تهران، مركز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، زمستان 1369.
53- مطهری، مرتضی، نظام حقوق زن در اسلام ، تهران ، انتشارات صدرا، تیر 1382، چاپ پانزدهم.
54- نویسنده پیشین،‌اخلاق جنسی در اسلام و جهان غرب ، تهران، انتشارات صدرا، تیر 1382.
55- مكارم شیرازی، ناصر، و با همكاری جمعی از نویسندگان ، تفسیر نمونه، تهران، دارالكتب الاسلامیه، 1381، چاپ بیست و پنجم ، ج 16.
56- مصطفوی، حسن، التحقیق فی كلمات القرآن، تهران، انتشارات بنگاه ترجمه و نشر، 1360، ج 5.
57- مظاهری، علی اكبر، جوانان وانتخاب همسر، قم، انتشارات پارسیان، 1383.
58- مجلسی، محمدباقر، روضه المتقین ، قم، بنیاد فرهنگ اسلامی، 1364، ج 8.
59- میبری، رشیدالدین ، تفسیر كشف الاسرار و عده الابرار ، تهران، نشر امیركبیر، 1357،‌ج 2.
60- مومن سبزواری، محمدباقر ، كفایه الاحكام ، اصفهان، نشر مدرسه صدر مهدوی، بی تا.
ج ) مقالات
61- احسانی، محمد، خانواده ، مجله معرفت، شماره 86.، بی تا.
62- احدی، «اهمیت خانواده در پیشگیری از جرم»، نشریه صدای عدالت، 8/2/1383.
63- ابوالفضلی ، علیرضا ،«منزل، مركز تربیت و تعلیم فرزندان» (خانواده های خوشبخت 1) ، نشریه جوان، 9، 10/10/83
64- اسلامی پناه ، هادی ، «ازدواج پژوهی در آیات الهی» فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، سال هفتم، شماره 27، بهار 1384.
65- بی نا، «تساوی زن و مرد از دیدگاه قرآن با نگاهی به فمنیسیم «نشریه قدس» 6/9/78.
66- بی نا، آسیب شناسی نگاه به زن و خانواده، بیانیه تحلیلی دفتر مطالعات و تحقیقات زنان، تیر 1385.
67- بی نا، «نظریات منتشر شده استاد مطهری پیرامون حقوق زن» ، مجله زن روز، شماره 1158، اسفند 1366.
68- پاك نیا، عبدالكریم، «خانواده سالم در پرتو اسلام» مبلغان ، شماره 77، فروردین و اردیبهشت 1385.
69- جدی نیا، مهدی ، «زن و خانواده در غرب» زن روز ، شماره 1691.
70- حیات اجتماعی زن در تاریخ، (دفتر اول : قبل از اسلام ) ، دفتر پژوهش های فرهنگی وابسته به مراكز فرهنگی – سیاسی ، تهران، انتشارات امیركبیر.
71- حسین خانی، هادی، «اصول گزینش همسر و نقش آن در تحكیم بنیان خانواده» ، ماهنامه شمیم یاس، شماره 42، سال ششم، شهریور 85.
72- حسینی، اكرم، «تحكیم خانواده در آموزه های قرآنی» ، كتاب زنان ، سال هفتم، زمستان 1383، شماره 26.
73- «خانواده اساس جامعه » بی تا، نشریه پیام زمان ، 15/11/83.
74- روح الامینی ،‌محمود، «خانواده در اوستا و منابع كهن زردشتی» نشریه چیستا، شماره 208 و 209.
75- زینتی، علی، «فلسفه ازدواج در اسلام و مسیحیت» ، فصلنامه شورای فرهنگ اجتماعی زنان ، سال هفتم، بهار 1384، شماره 27.
76- سروریان، سید محمد كمال، «افول خانواده در آمریكا و انگلیس» ، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، شماره 26، زمستان 1383، سال هفتم.
77- سالاری فرد، محمدرضا، «همسرگزینی در اندیشه دینی» فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان ، مسائل هفتم، شماره 25 ، پائیز 1383.
78- شفیعی مازندرانی، محمود، «كرامت زن در اسلام» نشریه كیهان، 30/5/1382.
79- صدر طباطبایی، فاطمه، «تعریف خانواده از منظر قرآن» نشریه پژوهش های قرآنی، شماره 27 و 28.
80- علیرضا جوینی، علی، «حقوق مدنی و قضایی خانواده در اسلام» نشریه قدس 13/12/1377.
81- فكری، زهره، «چرا باید زن و مرد عملكرد یكسان داشته باشد؟» نشریه خراسان ، 22/4/1378.
82- كجباف، محمدباقر، «رفتار شناسی جنسی در اندیشه دینی» فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، شماره 27، سال هفتم، بهار 1384.
83- كوچكی، طیبه، «بررسی ضرورت مشاوره در خانواده»‌گفتگو با دكتر خدیجه سرخوش، نشریه نسیم صبا، 6/8/1382.
84- گلی زواره، غلامرضا «ازدواج و همسر داری از دیدگاه امام رضا (علیه السلام) ، نشریه زائر، شماره 137.
85- ملكی، حسن، «جایگاه خانواده در تفكر اسلامی»‌ نشریه پیوند ،‌شماره 289، مرداد ماه 1382.
86- نویسنده پیشین، «خانواده متعادل و توسعه پایدار» نشریه پیوند؛ شماره 289، 1382.
87- محسنی، وجیهه، «ویژگی های تعادل در خانواده از نظر صاحب نظران» نشریه خراسان، 4/6/78.
88- میرخانی، عزت السادات، «گستره وظایف زن در خانواده » فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان ، شماره 7، بهار 1379.
89- نویسنده پیشین، «ریاست، تمكین، تسخیری متقابل در خانواده» فصلنامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، شماره 5، پائیز 1378.
90- محبوبی منش، حسین، «تغییرات اجتماعی ازدواج» كتاب زنان، شماره 26، زمستان 1383، سال هفتم.
91- نعمتی ، 30 علی، دل آرا، «جایگاه زن در خانواده در ادیان و جهان» فصلنامه بینات، سال دوازدهم ، شماره 4، زمستان 1384.
92- واعظ موسوی، مهدی، «خانواده سبز»، نشریه نگاه حوزه، شماره 95-94.